Fatima Goiri Presmanes lankideak ” Animalien osasunari eta osasun publikoari eragiten dioten patogenoen bektore diren diptero kulizidoak Euskadin, aldaketa globalaren testuinguruan” doktore-tesia defendatu zuen duela gutxi. Defentsa 2024ko uztailaren 19an egin zuen, 11:30ean, Leioako Medikuntza eta Erizaintza Fakultateko Batzar Aretoan. Ana L. Garcia Perez eta Aitor Cevidanes doktoreek zuzendu dute tesia.
Tesiak eltxoen banaketa, ugaritasuna eta dinamika ekologikoa jorratu ditu Euskadin, bereziki aldaketa globalaren testuinguruan eta espezie inbaditzaileen agerpen gero eta handiagoaren testuinguruan, hiru helburu nagusitan bilduta: Culicidae espezieak identifikatzea hainbat ingurunetan, Aedes spp. espezie inbaditzaileen banaketa aztertzea, eta eltxoen espezieen elikadura-ereduak aztertzea urbanizazio-gradiente batean zehar.
Lehenengo ikerketan, 2018-2019 aldian eginikoan, eltxoak aztertu ziren Euskadiko bi hezegunetan, hainbat metodologia erabiliz. Morfologia klasikoaren eta/edo metodo molekularren bidez, bertako 22 espezietako 1529 eltxo identifikatu ziren. Orokorrean, espezie ugariena Coquillettidia richiardii izan zen, ondoren Aedes rusticus, Culex pipiens s.l. eta Culex modestus. Odolez elikatutako eltxo emeetan, 11 ostalari ornodunen DNA identifikatu zen: sei ugaztun eta bost hegazti.
Bigarren azterketan, eltxoen aniztasuna eta ugaritasuna ikertu zen Euskadiko hiru animalia-babesgunetan, landa-eremuetan edo hiri-inguruetan kokatuakoak, eta guztira 224 eltxo harrapatu ziren. Harrapaketen % 77 Culex pipiens/Cx. torrentium izan zen. Argi ultramorezko tranpak argi gorikoak baino eraginkorragoak izan ziren.
Hirugarren lanean, 2019an eta 2020an egindakoan, eltxoen konposizioa eta ugaritasuna ikertu zuen Euskadiko hiri-gune berdeetan eta hilerrietan. Denera 21 espezie identifikatu ziren, eta Culex pipiens s.l. izan zen ohikoena. Gasteizek espezie-aberastasun handiena izan zuen. Eltxoen jarduerak gorakada nabarmena izan zuen uztailean edo abuztuan. Gainera, odolez elikatutako emeetan ostalariaren DNAren analisiak agerian utzi zuen Cx. pipiens s.l. espeziearen elikadura-lehentasunak hiriko hegaztien espezie arruntak zirela.
Azkenik, 2021ean egindako laugarren azterketan, Aedes inbaditzaileak aztertzeko tranpak (obitranpak) jarri ziren 45 udalerritako 113 laginketa-puntutan. Aedes albopictus eta Aedes japonicus espezien banaketa zabala antzeman zen, eta zenbait udalerritan hauen presentzia berretsi zen. Aedes albopictus, eltxo tigrea, populazio-dentsitate handiagoko udalerrietan eta eremu suburabanoetan aurkitzeko aukera handiagoa erakutsi zuen; Ae. japonicus, berriz, populazio-dentsitate txikiagoko udalerrietan eta hiri-inguruko eremuetan izan zen nagusi.
Eltxoen espezieei buruzko azterketak funtsezkoak dira gaixotasunen transmisioan duten zeregina ulertzeko eta kudeaketa-estrategia espezifikoak diseinatzeko. Tesiak hainbat laginketa-teknikaren garrantzia azpimarratzen du eltxoen espezieen konposizioa eta ugaritasuna ezaugarritzeko, baita haien lehentasun trofikoak eta portaera ere. Lan honek informazio garrantzitsua ematen du osasun publikorako, urbanizazioaren eta aldaketa globalaren testuinguruan.
Zorionak! Animalia Osasun Sailetik zorte ona opa dizugu zure etapa berrian!
