Patogenizitate handiko hegazti-influenzak hegazti-hazleak gehien kezkatzen dituen gaixotasunetako bat da eta munduko hegazti-ekoizpenean galera gehien eragiten dituena. 2020. urtearen amaieratik, hegazti-gripearen epidemiarik larrienetako bat jasaten ari gara, batez ere patogenizitate handiko H5N1 azpimotak, 2.3.4.4b kladoak, sortua.
Batez ere 2022 eta 2023 urteetan, etxeko hegaztien eta basoko hegaztien kasuen intzidentziaren gorakada dokumentatu da, baita haien hedapen geografikoan ere, ia mundu osoan eraginez. Erregistratutako kasu ugariez gain, aldaketa garrantzitsuak ikusi dira birusaren epidemiologian, hala nola urtarokotasuna galtzea, basa-hegaztien hilkortasun handiko gertaerak sortzea, ohikoak ez diren espezieei ere eraginez, hala nola putreei, edo itsasoko zenbait hegaztiri, hala nola zanga edo kaioei. Gainera, ugaztunenganako jauzia gertatu da, eta kasu batzuetan haien arteko transmisioa ere dokumentatu ahal izan da, hala nola bisoi amerikarrean edo itsas elefanteetan, azken espezie horretan hilkortasun handia sortuz Perun eta Txilen. Urte honen hasieran, esnetarako behien lehen infekzio-kasuen berri eman zen Estatu Batuetan, infekzioa asko hedatu da eta 688 ustiategi baino gehiagori eragin die 15 estatutan.
Bestalde, H5N1 birusa pertsonei ere transmiti dakieke, nahiz eta ezohikoa izan, eta infekzioa kutsatutako hegaztiekin edo ugaztunekin edo oso kutsatutako inguruneekin kontaktu estua izan ondoren gertatzen den. Oro har, H5N1 2.3.4.4b kladoaren bidezko infekzioaren bilakaera arina edo sintomarik gabekoa izaten den, noizean behin kasu larriagoak gerta daitezke. 2020. eta 2023. urteen artean, mundu osoan 21 pertsona kutsatu ziren, baina 2024an Estatu Batuetan bakarrik 55 atzeman dira. Munduko Osasun Erakundearen arabera, herritar guztientzako arriskua txikia da, baina arrisku hori handiagoa da kutsatutako animaliekin kontaktuan dauden kolektiboentzat.
Europako egungo egoera nabarmen hobetu da aurreko urteekin alderatuta; zehazki, Espainian ez da agerraldirik antzeman etxeko hegaztietan 2024an zehar, nahiz eta H5N1 birusa 12 hegazti basati edo gatibu infektatzen antzeman den.
Euskadin, patogenizitate handiko hegazti-gripearen zaintza programa bat dugu, Foru-aldundiekin eta Eusko Jaurlaritzarekin elkarlanean. Programa horren barruan, zaintza aktiboa zein pasiboa egiten da etxeko hegaztietan, eta basa-hegaztietan, berriz, zaintza pasiboa da nagusiki, eta, beraz, hilda edo gaixorik dauden hegaztiak aztertzen dira.. 2022ko maiatzean patogenikotasun handiko H5N1eko lehen kasuak detektatu genituen, infektatutako 32 basa-hegazti identifikatu genituen guztira, tartean zangak, putreak, antzarak, antxeta mokogorriak, zikoinak eta kaio hankahoriak; azken kasua 2023ko ekainean detektatu genuen.
2024an zehar, 264 basa-hegaztiren eta hazkuntzako 229 hegaztiren laginak aztertu dira. Abeletxeko lagin guztiak negatiboak izan dira, eta gripearen birusarekin infektatutako 12 hegazti detektatu dira, guztiak patogenizitate txikikoak; H6N1 azpimota identifikatu da martin arruntetan eta H13N2 azpimota kaio hankahorietan. Bi azpimota horiek nahiko ohikoak dira hegazti basatietan, eta ez dute arriskurik suposatzen etxeko hegaztientzat, ezta kontrol neurriak ezartzea ere.
Hala ere, H5N1 birusaren hedapen geografikoak, ugaztunetara transmititzeak eta birusak berak nola eboluzionatuko duen jakiteko ezintasunak ziurgabetasun handia ematen diote egungo egoerari. Horregatik, ezinbestekoa da hegazti-ustiategietan biosegurtasun-neurriak indartzea, batez ere basa-hegaztiekin kontaktua saihestera bideratutako neurriak, eta zaintza indartu behar da bai hegazti-ustiategietan, bai basa-hegaztietan. Azkenik, beharrezkoa da albaitaritza-zerbitzu ofizialei jakinaraztea susmatzen den edozein gaixotasunen berri, izan daitezkeen agerraldiak goiz antzemateko eta hedapena saihesteko kontrol-neurriak ezartzea ahalbidetzen duena. Gainera, hildako edo gaixotasunaren sintomak dituzten hegaztiak edo basoko ugaztunak detektatzen direnean, gomendatzen da haiengana ahalik eta gehien ez gerturatzea eta 112 telefonora deitzea, agintariek ale hori instalazio egoki batzuetara jaso eta eramateaz arduratu daitezen. Instalazio horietan hartuko dituzte laginak, hala dagokienean, influenza birusa detektatzeko.
