Edizio genetikoak DNA sekuentziak zelula bizien genoman zuzenean aldatzen edo «editatzen» diren teknika bati egiten dio erreferentzia. 1987an lehen aldiz antzeman zen Escherichia coli bakterioan (Ishino et al., 1986), CRISPR deritzon (ingelesezko «errepikapen palindromiko labur multzokatuak eta erregularki tartekatuak» siglatatik eratorritako hitza) DNAren sekzio errepikatuen multzoa. Mundu osoko ikertzaile ugariren lanetik abiatuta, frogatu zen bakterioek eta arkeobakterioek azido erribonukleikoaren (RNA) molekulak erabiltzen dituztela genoma biralean DNA sekuentziak identifikatzeko, CRISPR-ri lotutako geneek kodetutako proteina batekin edo gehiagorekin batera, DNA zatitzeko. Berez, CRISPR guraize molekularrak dira, eta DNA sekuentzia espezifikoetan jarduteko gaitasuna dute, helize bikoitzaren bi harizpiak ebakiz Cas9 proteinari esker (CRISPR proteina elkartua 9). Bakterioek CRISPR sistema birusen genomatan DNA ebakiak egiteko erabiltzen duten bezala infekzioak saihesteko, CRISPR-Cas9 erabil daiteke RNA “gidari” baten bidez genoma eukariotoen DNAn hausturak egin, eta, hala, geneak editatzeko. Gaur egun, CRISPR-Cas9 teknologia erabil daiteke genoma hainbat modutan manipulatzeko: mutazio genetikoak zuzentzea, patologietan parte hartzen duten DNA sekuentziak ezabatzea, gene terapeutikoak txertatzea eta gene asko aldi berean aktibatu edo desaktibatzeko. CRISPR-Cas9 teknologia erabilterraza da, merkea eta zelula eta organismo mota askotan funtzionatzen duena. Teknologia horrek landare eta animalietan dituen aplikazio ugarien artean, litekeena da CRISPR teknologiaren promesa nagusia gaixotasunak sendatzea izatea.
Mikobakterioek eragindako gaixotasunen testuinguruan, eta zehazkiago Mycobacterium avium subsp. paratuberculosis (MAP) mikobakterioak eragindako behi-paratuberkulosiaren kasuan, Guelph-eko Unibertsitateko (Kanada) Karrow doktorearen taldeak CRISPR-Cas9 teknologia aplikatu du Interleuzina 10 (IL10)-en errezeptorean urritasuna duten behien bular-guruineko zelula epitelialen lerro bat sortzeko (MAC-T zelulak). Interleuzina horren delezioak MAPekin editatutako zelula-lerroa estimulatu ondoren erantzun proinflamatorioa aktibatzen du, honek ostalariak MAPen aurrean duen erantzunean IL10ak duen funtzio antiinflamatorioa berresten du. Duela gutxi, ikerketa-talde berak Toll-like 4 (TLR4) hartzailean urritasuna duen zelula-lerroa sortu du, hartzaile horren adierazpena MAPekiko immunitate-erantzuna abiaraztean inplikatuta dagoen jakiteko, bai eta honen desaktibazioaren ondorioak zein diren zehazteko. NEIKERen, eta PARARESILIENCIA proiektuaren esparruan (PID2021-122197OR-C21, MCINN/AEI/10.13039/501100011033 eta FEDER “Una manera de hacer Europa”), Marta Alonso doktoreak zuzenduta, CRISPR-Animalbo-Kopurua izeneko gene teknologia erabiltzea pentsatu dugu. MAP bidezko infekziorako suszeptibilitateari lotutako gene batzuetan urritasuna duten behi-zelulak sortzeko, azken ikerketetan identifikatu ditugunak, eta, hala, gene hauek ostalariak MAPen aurrean duen erantzunean eta karga intrazelularrean duten zeregina ulertzeko.
Gerard Badia gure lankideak hiru hilabeteko doktoratu aurreko egonaldia egin du MCINk finantzatuta (PRE2019-090562; MCINN/AEI/10.13039/501100011033 eta FEDER “FSE Invierte en tu futuro”) Niel Karrow eta Angela Canovas doktoreen laborategietan, Department of Animal Biosciences, Centre for Genetic Improvement of Livestock, University of Guelph, Canada. Bertan, CRISPR-Cas9 teknologian eta analisi transkriptomiko eta genomikoetarako tresna bioinformatiko berrietan trebatzeko aukera izan du, bai eta “sistemen biologia” arloan integratzeko aukera ere. Guelph-en egon zen bitartean, Gerard-ek “Identificación de variantes genéticas deletéreas y asociadas a la paratuberculosis bovina utilizando datos de secuenciación de RNA de muestras de animales infectados de manera natural con MAP” lana aurkezteko aukera izan zuen, Kanadako Hautaketa eta Genetika Batzordeak esne behi-aziendaren inguruan egindako bileran (Meeting of the Canadian Dairy Cattle Breeding & Genetics Committee – DCBGC). Gerardek egindako egonaldiari esker, gure ikertzaile-taldearen gaitasun teknikoa handitu ahal izango da ekoizpen-animalien gaixotasunak kontrolatzeko arloan, eta, aldi berean, NEIKERen eta Guelph-eko Unibertsitateko Center for Genetic Improvement of Livestock-en arteko etorkizuneko lankidetzarako oinarriak ezartzea ahalbidetuko du.
